Aangezien de meesten van ons hebben geleerd dat pijn synoniem staat voor fysieke schade, is het gebruikelijk om te blijven hangen in angstige gedachten wanneer pijn daadwerkelijk aanwezig is. We neigen snel te denken dat overmatige pijn wijst op verslechtering van de verwonding. Helaas leveren deze gedachten geen constructieve bijdrage; ze verergeren eerder de situatie. Deze dynamiek is vooral relevant voor patiënten die lijden aan chronische pijn, waarbij het essentieel is om triggers te identificeren en te elimineren die het zenuwstelsel in een staat van paniek brengen. Door het centrale zenuwstelsel te desensitiseren, kunnen we onze pijnreacties herstructureren en verlichting bieden. Voor we ingaan op hoe het Pain-Changer-programma dit aanpakt, laten we eerst de relatie tussen chronische pijn en sensitisatie onderzoeken.
Inleiding tot Chronische Pijn
Ben je op de hoogte van het feit dat er mensen zijn die geen pijn kunnen voelen? Hoewel dit wellicht aantrekkelijk klinkt, heeft het ontbreken van pijn een nadeel: het ontbreekt aan een adequaat alarmsysteem. Stel je voor dat je per ongeluk een hete kookplaat aanraakt. In reactie hierop stuurt de pijnreceptor in je hand een waarschuwing naar je brein. Na verwerking van dit signaal in je hersenen, volgt snel de ervaring van pijn. Dit mechanisme dient om je hand snel van de hete kookplaat weg te halen.
Pijn vervult primair de rol van een alarmerend systeem dat ons lichaam beschermt. Het weerhoudt ons ervan te dicht bij een brandende kookplaat te komen of in scherven glas te stappen. Pijn geeft ons ook het signaal om rustig aan te doen als ons lichaam behoefte heeft aan herstel. Al met al is pijn een essentieel element voor overleving. Het is dan ook begrijpelijk dat het ontbreken van pijn gepaard gaat met een aanzienlijk kortere levensverwachting. Echter, dit draait om acute pijn die een direct oorzaak-en-gevolg-verband volgt. In het geval van chronische pijn is dit verband veel minder rechtlijnig.
Chronische pijn, gedefinieerd als aanhoudende pijn gedurende meer dan zes maanden, kan blijven voortduren zelfs nadat de oorspronkelijke verwonding of ziekte genezen of verdwenen is. Signalen van pijn blijven actief in ons zenuwstelsel gedurende weken, maanden of zelfs jaren. Opmerkelijk is dat sommige individuen lijden aan chronische pijn zonder duidelijke voorgaande verwondingen of zichtbare fysieke schade. Dit geeft aan dat chronische pijn een complexe aandoening is.
Om chronische pijn te begrijpen, hebben onderzoekers een complex netwerk van nieuwe pijntriggers ontdekt, die de pijn beter verklaren dan louter fysieke schade. Hierbij speelt het brein een prominente rol in dit nieuwe netwerk. Echter, het brein heeft ook andere verantwoordelijkheden, zoals het omgaan met emoties, gedachten, stress, hormonen, en dergelijke. Onderzoek toont aan dat deze factoren, vooral bij chronische pijnpatiënten, een grotere invloed hebben op het reguleren van pijn dan de pijnsignalen die vanuit beschadigde weefsels komen.
In andere blogs bespreken we het concept van neuroplasticiteit om chronische pijn te verklaren. Daar beschrijven we hoe onze hersenen leren pijn te signaleren. In essentie laat elke pijn een 'pijn-blauwdruk' achter in de hersenen. Naarmate deze blauwdruk vaker geactiveerd wordt, neemt de intensiteit ervan toe. Bovendien speurt je brein bij elke pijnepisode naar triggers die eerder pijn hebben veroorzaakt, om ze in de toekomst te vermijden. Dit alles dient ter bescherming van je lichaam. Bij voldoende herhaling worden deze triggers echter verbonden met je pijn-blauwdruk. Hierdoor kunnen ze de blauwdruk activeren zonder directe pijnsignalen. Een extreem voorbeeld hiervan is zichtbaar bij patiënten met fantoompijn. Echter, dit kan zich ook voordoen wanneer het lichaam technisch gezien "genezen" is. Dit proces van neuroplasticiteit is een reden waarom pijn blijft bestaan, zelfs wanneer het lichaam feitelijk hersteld is. Een ander biologisch fenomeen dat chronische pijn verklaart, is sensitisatie.
Chronische Pijn en Sensitisatie
Sensitisatie verwijst naar de verhoogde gevoeligheid van het zenuwstelsel, wat resulteert in een snellere en/of intensere pijnervaring. Ons zenuwstelsel is een complex netwerk van zenuwreceptoren, transmissievezels, poorten en natuurlijk de hersenen. Het menselijk zenuwstelsel bestaat uit twee belangrijke componenten: het centrale zenuwstelsel, inclusief de hersenen en het ruggenmerg, en het perifere zenuwstelsel, dat bestaat uit het netwerk van zenuwen dat zenuwimpulsen transporteert. Beide systemen spelen een rol bij het ervaren van (hevige) pijn.
Perifere sensitisatie houdt in dat de uiteinden van ons lichaam gevoeliger worden. Om dit uit te leggen, keren we terug naar het voorbeeld van het aanraken van een hete kookplaat. Om ons lichaam te beschermen, zijn er talloze pijnreceptoren geplaatst, vooral in onze huid omdat dit vaak het eerste contactpunt is met potentiële bedreigingen. Niettemin bevinden deze receptoren zich ook in onze spieren, botten en organen. Deze receptoren worden geactiveerd wanneer we een bepaalde drempel overschrijden, wat betekent dat hitte, druk of chemische stoffen een risico voor ons lichaam vormen. Wanneer ze activeren, sturen ze een elektrisch pijnbericht naar je hersenen om passende actie te ondernemen, zoals het weghalen van je hand van de kookplaat.
Echter, net als bij elk mechanisme, kunnen deze pijnreceptoren defect raken, een fenomeen dat bekend staat als perifere sensitisatie. Dit kan op twee manieren gebeuren. De drempel voor activatie kan verlaagd worden, of de pijnreceptoren kunnen overmatig geactiveerd raken. Verlaagde drempel komt vaak voor bij patiënten met Allodynie. Deze patiënten met chronische pijn ervaren ondraaglijke pijn bij de minste aanraking, zoals het strijken van een veertje. Het is duidelijk dat de aanraking zelf geen schade veroorzaakt. Het probleem ligt in het overstimulerende pijnmechanisme. De drempel voor activatie is zo laag dat zelfs lichte aanrakingen pijnlijke signalen teweegbrengen.
Vroeger werd gedacht dat perifere sensitisatie de oorzaak was van chronische pijn, een perspectief dat aansluit bij oudere pijnmodellen waarbij de oorzaak en oplossing voor pijn rechtstreeks in beschadigde weefsels werden gezocht. Niettemin zijn de inzichten geëvolueerd. Nieuwere theorieën suggereren dat centrale sensitisatie een prominentere rol speelt. Hier is waarom.
Centrale Sensitisatie
Het centrale zenuwstelsel kan ook overgevoelig raken. Met centrale sensitisatie verwijzen we doorgaans naar verhoogde gevoeligheid in het ruggenmerg en de hersenen. Beide structuren spelen een cruciale rol in de pijnrespons. Stel je wederom voor dat je per ongeluk een hete kookplaat aanraakt. We begrijpen nu dat pijnreceptoren een pijnbericht naar de hersenen sturen wanneer de hitte een bepaalde drempel overschrijdt. Echter, voordat het bericht de hersenen bereikt, moet het door een reeks uitdagingen heen. Een daarvan is het passeren van verschillende "pijngates".
De Theorie van Poortcontrole
De theorie van poortcontrole stelt dat pijnsignalen niet altijd de hersenen bereiken zodra ze in beschadigde weefsels worden gegenereerd. In plaats daarvan moeten ze diverse "neurologische poorten" in het ruggenmerg passeren, die bepalen of de pijnsignalen naar de hersenen doorgelaten moeten worden. Met andere woorden, voordat pijnsignalen de controlekamer bereiken, moeten ze een reeks beveiligingspoorten passeren die open of dicht kunnen staan. Het resultaat is eenvoudig: pijn wordt waargenomen wanneer de poorten open zijn, en het wordt niet of minder waargenomen wanneer de poorten gesloten zijn. Bij centrale sensitisatie laten deze poorten prikkels gemakkelijker door, wat resulteert in meer pijnsignalen die naar de hersenen worden gestuurd.
Wat beïnvloedt de status van deze poorten dan? Ze zijn nooit volledig gesloten. Het is passender om te zeggen dat de poorten een beperkte omvang hebben en de bewakers slechts één signaal tegelijk kunnen verwerken. En ze handelen volgens een enkele regel: het ernstigste bericht krijgt prioriteit, een logica die begrijpelijk lijkt. Echter, het volledige proces kent meer nuances. Welk signaal denk je dat prioriteit krijgt bij de poorten? Een pijnsignaal afkomstig van de maag waarvan je gelooft dat het komt door pittig eten, of een pijnsignaal afkomstig van de buik waarvan je denkt dat het veroorzaakt wordt door darmkanker? Het pijnsignaal dat als potentieel schadelijker wordt geacht, krijgt voorrang. Als je de tweede optie gekozen hebt, zit je op het juiste spoor.
Verkeerd afgestelde Pijnvolume
Dit voorbeeld laat zien hoe onze gedachten en emoties pijnsignalen kunnen versterken en prioriteit kunnen geven bij het passeren van de poorten. Hierbij komen we aan bij de tweede component van centrale sensitisatie: de hersenen zelf.
Stel je voor dat het pijnsignaal van de hete kookplaat van je hand naar je hersenen reist. Het signaal doorloopt je ruggenmerg, passeert diverse pijngates en bereikt geleidelijk het pijncommandocentrum in je hersenen. Op dit punt is het een complete chaos: denk aan alarmen, sirenes en mensen in witte jassen die druk rondrennen. Onthoud dat dit de plek is waar essentiële beslissingen worden genomen om de juiste mate van pijn te interpreteren. Echter, de mensen in paniek zijn niet in staat het pijnsignaal rationeel te beoordelen. Daarom wordt besloten het pijnsignaal te classificeren als een ernstige bedreiging en intense pijn te veroorzaken.
Hoewel dit scenario een vereenvoudigde weergave is van complexe hersenprocessen, lijkt het sterk op de realiteit van vele patiënten met chronische pijn. Het is alsof het volume van deze pijnsystemen is opgeschroefd en vastzit in een constante staat van hoge waakzaamheid, waarbij het pijnalarm afgaat bij ieder mogelijk gevaar. Hoewel dit wellicht vreemd lijkt, heeft deze reactie als doel overleving te waarborgen. Ja, er zal pijn zijn, maar het zal waarschijnlijk aansporen om te stoppen met wat de pijn veroorzaakt. Bij acute pijn is dit alarmeringssysteem nuttig. Het signaleert een dreiging voor het lichaam. Echter, bij chronische pijn is dit systeem niet altijd correct. Het kan pijnsignalen uitzenden, zelfs wanneer de dreiging niet meer aanwezig is. In het kort gezegd zorgt het lichaam te goed voor zichzelf met deze pijnaanpak. Met andere woorden, het pijncommandocentrum heeft veiligheid als prioriteit boven berusting.
Een voorbeeld van een verkeerd gekalibreerde pijnreactie is hyperalgesie. Dit treedt op wanneer een stimulus die normaal pijnlijk zou zijn, als aanzienlijk pijnlijker wordt ervaren dan zou moeten. Een voorbeeld is wanneer een simpele duw, die normaal gesproken licht ongemakkelijk zou zijn, een patiënt met chronische pijn laat kronkelen van pijn. Opnieuw, wanneer het zenuwstelsel permanent in een verhoogde staat van paraatheid verkeert, produceert het pijn die aanzienlijk wordt versterkt.
Is Desensitisatie Mogelijk?
Moderne pijnonderzoek toont duidelijk aan dat centrale sensitisatie een cruciale rol speelt bij het handhaven van chronische pijn. Hoewel pijn op het eerste gezicht een biologisch proces lijkt, ligt de sleutel tot het overwinnen van chronische pijn in onze hersenen (die we soms vergeten dat ook deel uitmaken van ons biologisch wezen).
Pain-Changer heeft zich gericht op het trainen van de hersenen om pijn te verminderen. Door pijnresponsen te kalmeren, streven we naar het tegengaan van centrale sensitisatie. Mochten we hierin slagen, kan het pijnsignaal nog steeds binnenkomen. Echter, de uitvoer van pijn zal drastisch verschillen. Telkens wanneer de pijnuitvoer afneemt, zal ook de pijnblauwdruk veranderen. Om de gevoeligheid van pijnreacties te verminderen, hebben we educatieve materialen en geleide hersentrainingsoefeningen ontwikkeld. In deze trainingen richten we ons op kennis, gedachten, emoties, aandacht, gedrag en biologische processen.
Belangrijk is om te realiseren dat het herstellen van chronische pijn niet enkel om fysieke behandeling draait of enkel om de hersenen. Het is de wisselwerking tussen beide factoren die optimale resultaten oplevert. Vandaar dat het waardevol blijft om fysieke therapieën gericht op fysieke schade te volgen. Echter, als deze benaderingen niet het gewenste verlichting bieden, kan onze aanpak die gericht is op de hersenen wellicht de ontbrekende schakel vormen. Als dit concept je aanspreekt, aarzel dan niet om contact op te nemen. Via een persoonlijk gesprek kunnen we vrijblijvend verkennen of we een bijdrage kunnen leveren.
Voor zorgverleners die geïnteresseerd zijn in het aanpakken van chronische pijn met breingebaseerde interventies, delen we graag meer details over onze benadering. Neem vooral contact op!
Sluit je aan bij deze Reis
Hiermee bereiken we het einde van deze blogpost. Dank voor het lezen! Indien deze inhoud enige waarde heeft geboden, moedigen we je aan om deze te delen binnen je netwerk en zo onze boodschap verder te verspreiden.
Belangrijk: Deze artikel is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en biedt geen persoonlijk medisch advies.
Comments